Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh (Trung tâm GDQPAN) ĐHQG-HCM được thành lập theo Quyết định số 225/QĐ/ĐHQG/TCCB ngày 21/7/1997, với nhiệm vụ giảng dạy môn học GDQPAN cho sinh viên các trường thành viên ĐHQG-HCM và một số trường đại học, cao đẳng trên địa bàn TP.HCM và các tỉnh lân cận. Hiện nay đội ngũ cán bộ, giảng viên, viên chức, người lao động của Trung tâm có 80 đồng chí, trong đó đội ngũ giảng viên có 55 đồng chí (43 đồng chí là sĩ quan quân đội biệt phái, 12 đồng chí giảng viên cơ hữu), thực hiện nhiệm vụ giảng dạy môn học GDQPAN cho 18 trường đại học, 4 trường cao đẳng, với số lượng khoảng 45.000 sinh viên một năm.
Năm học 2020-2021, trên thế giới nói chung và nước ta nói riêng đối mặt với đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, ảnh hưởng tiêu cực đến mọi mặt kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục… và tác động không nhỏ đến hoạt động dạy và học tại Trung tâm GDQPAN ĐHQG-HCM. Trung tâm được phân công liên kết với số lượng các trường và sinh viên tương đối lớn, nếu dừng việc tổ chức GDQPAN cho sinh viên sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ học tập của các trường liên kết. Trước tình hình đó Đảng ủy-Ban Giám đốc Trung tâm đã bàn bạc, thảo luận và đi đến quyết định áp dụng hình thức dạy học và thi trực tuyến môn học GDQPAN để vừa hoàn thành nhiệm vụ được giao, vừa đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch bệnh; bảo đảm sức khỏe và an toàn cho sinh viên và phải đảm bảo chất lượng dạy học.
Chuyển đổi hình thức giảng dạy từ tập trung trực tiếp sang hình thức dạy học và thi trực tuyến là vấn đề mới, khó, phức tạp, chưa có tiền lệ. Trung tâm đã đi đầu các Trung tâm GDQPAN trong cả nước áp dụng hình thức này. Việc chuyển đổi của Trung tâm thực hiện trong điều kiện có nhiều thuận lợi, đó là trang thông tin điện tử (website) của Trung tâm mới được nâng cấp, trang mạng xã hội (fanpage) cũng được thiết lập và đi vào hoạt động, đáp ứng được việc truyền tải các thông tin và các hoạt động về học trực tuyến đến sinh viên; sự đồng tình, ủng hộ của các trường liên kết; một số đồng chí cán bộ, giảng viên, viên chức có trình độ công nghệ thông tin khá tốt; Trung tâm đã có kinh nghiệm tổ chức thi trắc nghiệm trên máy tính; bài giảng điện tử, ngân hàng câu hỏi ôn tập, thi trắc nghiệm đã được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng… Bên cạnh đó cũng có một số khó khăn nhất định, đó là hạ tầng mạng của Trung tâm còn hạn chế; đại đa số giảng viên hiểu và sử dụng công cụ, phần mềm giảng dạy trực tuyến còn hạn chế; yêu cầu bảo mật thông tin liên quan đến bài giảng; việc giảng dạy nội dung thực hành quân sự; tổ chức thi trực tuyến như thế nào để bảo đảm công bằng, khách quan, nghiêm túc…
Để thực hiện việc dạy học trực tuyến môn học GDQPAN ứng phó với tình hình dịch bệnh Covid-19, từ tháng 7 năm 2020, Trung tâm đã bắt tay ngay vào việc triển khai các công việc cụ thể: tham khảo ý kiến tư vấn của các trường, các thầy cô trong ĐHQG-HCM đã áp dụng giảng dạy trực tuyến; tổ chức cho cán bộ chủ chốt và giảng viên tham quan, học hỏi mô hình giảng dạy trực tuyến tại trường Đại học Quốc tế ĐHQG-HCM, trường Đại học Bách khoa ĐHQG-HCM… từ đó chọn công nghệ phù hợp nhất với Trung tâm và đặc thù môn học GDQPAN. Sau khi bàn bạc và thảo luận, Đảng ủy-Ban Giám đốc Trung tâm đã quyết định sử dụng phần mềm Zoom để tổ chức dạy học và thi trực tuyến, đồng thời sử dụng một số công cụ hỗ trợ cho việc điểm danh và tương tác với sinh viên như Google Form, Google Sheet; đặc biệt đã chuyển đổi hệ thống thi trắc nghiệm từ môi trường mạng LAN trong phòng máy sang mạng Internet để tổ chức thi hàng ngàn sinh viên cùng lúc.
Để thực hiện việc chuyển đổi sang dạy học và thi trực tuyến, Trung tâm đã mua bản quyền phần mềm Zoom, tổ chức nhiều buổi tập huấn và seminar cho đội ngũ giảng viên về ứng dụng phần mềm Zoom trong giảng dạy, điều hành thi trực tuyến; phân công các đồng chí có trình độ khá về công nghệ thông tin làm nhiệm vụ trợ giảng kỹ thuật, giúp đỡ các đồng chí trình độ còn hạn chế; tổ chức cho các khoa biên soạn lại bài giảng, chuẩn bị học liệu số phù hợp với điều kiện giảng dạy trực tuyến các nội dung thực hành, tiến hành thông qua bài giảng chặt chẽ, thống nhất các nội dung khi giảng dạy, kiểm soát tốt nội dung bài giảng khi dạy học trực tuyến. Ngoài ra, Trung tâm đã ban hành các quy định, quy chế, hướng dẫn phục vụ yêu cầu dạy học và thi trực tuyến, làm cơ sở cho việc tổ chức dạy học và tổ chức thi được nhịp nhàng, đồng bộ, chặt chẽ.
Hinh 1: Hình ảnh một buổi học trực tuyến tại Trung tâm
Tại thời điểm chưa có quyết định giãn cách xã hội, việc dạy học trực tuyến được thực hiện tại các giảng đường của Trung tâm, khi thực hiện giãn cách xã hội thì giảng viên dạy học tại nhà nhưng giảng viên phải bảo đảm về đường truyền mạng, có phòng riêng khi giảng, chấp hành thời gian ra vào lớp, lễ tiết, tác phong khi giảng dạy. Trung tâm cũng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra của đội ngũ cán bộ chủ chốt, của tổ thanh tra pháp chế để bảo đảm chất lượng dạy học của giảng viên và học tập của sinh viên. Trong quá trình tổ chức dạy học trực tuyến, Trung tâm thường xuyên sử dụng phần mềm Google Form để lấy ý kiến phản hồi từ sinh viên về hình thức, phương pháp tổ chức dạy học và các hoạt động ngoại khóa trực tuyến để điều chỉnh cho phù hợp.
Đối với thi trắc nghiệm trực tuyến, Trung tâm xây dựng phần mềm thi trên nền tảng Google kết hợp với phòng họp Zoom để tổ chức thi. Để phòng ngừa việc thi hộ, nhờ người khác giúp đỡ trong quá trình thi, Trung tâm tổ chức cho sinh viên thi cùng một thời điểm và yêu cầu sinh viên phải mở camera trong suốt quá trình thi để kiểm tra, giám sát, bảo đảm thi công bằng, nghiêm túc, khách quan, đánh giá thực chất quá trình học tập của sinh viên.
Trong quá trình thực hiện dạy học trực tuyến môn học GDQPAN, Trung tâm còn tiến hành tổ chức các hoạt động ngoại khóa cho sinh viên bằng hình thức trực tuyến như tổ chức biên chế đầu khóa học, thông báo thời sự cho sinh viên, hướng dẫn sinh viên tập các bài tập thể dục buổi sáng, gấp xếp nội vụ. Sau khi hướng dẫn các hoạt động ngoại khóa, sinh viên tự luyện tập tại nhà và chụp, quay lại hình ảnh, sản phẩm của mình gửi về Phòng Quản lý Sinh viên để đánh giá nhận xét. Các hoạt động ngoại khóa được tổ chức đa dạng, phong phú và luôn được làm mới để phù hợp với đặc điểm riêng của các trường liên kết. Để hỗ trợ các Giáo viên chủ nhiệm tỗ chức hoạt động ngoại khóa, Ban tổ chức hoạt động ngoại khóa với thành phần là các bạn sinh viên được thành lập và tổ chức các chương trình vui chơi trực tuyến như chương trình minigame ngược dòng thời gian, challenge lối sống quân sự mùa covy, hoạt động kỷ niệm các ngày lễ, khoảnh khắc quân sự…. thu hút các bạn sinh viên tham gia nhiệt tình. Ngoài ra Trung tâm cùng đồng hành với sinh viên vượt qua khó khăn do Covid-19, đã trao học bổng hỗ trợ các bạn sinh viên có hoàn cảnh khó.
Hình 2: Hình ảnh hoạt động ngoại khóa trực tuyến
Từ tháng 8/2020 đến tháng 10/2020, tình hình dịch bệnh chưa diễn biến phức tạp, Trung tâm áp dụng hình thức giảng dạy nội dung lý thuyết bằng hình thức trực tuyến, nội dung thực hành học tập Trung tại Trung tâm cho 8 trường đại học, cao đẳng với số lượng 14.757 sinh viên, kết quả thi 99.62% đạt trung bình trở lên. Từ tháng 4/2021 đến nay, tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, Trung tâm đã giảng dạy trực tuyến và thi trực tuyến cho 10 trường đại học, cao đẳng, với số lượng 21.200 sinh viên, kết quả thi 99.01%. đạt trung bình trở lên. Việc tổ chức dạy học và thi trực tuyến được các trường liên kết, phụ huynh, sinh viên tin tưởng, đồng thuận, đánh giá cao cả về chất lượng, hình thức tổ chức, an toàn phòng chống dịch bệnh. Bên cạnh đó, còn bảo đảm an toàn trong quá trình giảng dạy, đặc biệt là bảo đảm an toàn thông tin bí mật thuộc lĩnh vực quốc phòng và an ninh theo quy định của pháp luật. Thực hiện đúng kế hoạch liên kết với các trường đã xác định từ đầu năm học, không để tồn đọng số lượng sinh viên chưa được GDQP&AN theo quy định.
Hình 3: Hình ảnh lễ bế giảng trực tuyến
Để có được kết quả trên, đó là có sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sáng suốt của Đảng ủy-Ban Giám đốc Trung tâm; đội ngũ cán bộ, giảng viên tích cực tìm tòi, học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn và từng bước làm chủ công cụ giảng dạy; chiến lược đúng đắn của Trung tâm trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy, dám nghĩ và dám làm, luôn đổi mới và đi đầu trong việc áp dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy môn học GDQPAN. Ngoài ra phải kể đến có sự đồng thuận, ủng hộ của các trường liên kết, sự tích cực, chấp hành tốt quy định, khắc phục khó khăn của sinh viên. Với khí thế và động lực mới, trong mọi điều kiện, hoàn cảnh, Trung tâm GDQPAN ĐHQG-HCM sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và luôn đi đầu trong cả nước về công tác giáo dục quốc phòng an ninh cho sinh viên.
